Integriteit is moeilijk te meten, maar niet onmogelijk te toetsen. In dit artikel lees je hoe je integriteit zichtbaar maakt via dilemma’s, reflectie, signalen en feedback. We koppelen dit aan evaluatieprocessen binnen je SIRA, SKM en PDCA-cyclus met praktische voorbeelden en formats.
Integriteit is toetsbaar (maar niet met cijfers)
Je kunt integriteit niet aflezen uit KPI’s of dashboards. Toch is het een toetsbaar onderwerp, mits je bereid bent om verder te kijken dan vinklijsten. Integriteit leeft in gedrag, taal, keuzes en twijfel.
De vraag is niet: kan ik integriteit meten?
Maar: hoe maak ik integriteit bespreekbaar, zichtbaar en leerbaar?
Toetsen van integriteit betekent ruimte creëren voor reflectie, feedback en normbesef.
Drie manieren om integriteit te toetsen
- Dilemma-analyse: waar schuurt het?
Breng morele dilemma’s actief in beeld, bijvoorbeeld via:
- teamgesprekken met praktijkvoorbeelden,
- casusbesprekingen in het MT of met compliance,
- individuele reflectie in beoordelingsgesprekken.
Voorbeeld:
“Een trouwe klant vraagt een verklaring die technisch correct is, maar moreel wringt.”
Laat teams oefenen met wat wel en niet kan — en waarom.
- Signalen en observaties verzamelen
Gebruik bestaande processen om integriteitssignalen te toetsen:
| Bron | Wat je kunt ophalen |
| Meldingen en klachten | Zijn er patronen van terugkerende signalen? |
| Compliance-audits | Worden integriteitsmaatregelen daadwerkelijk gevolgd? |
| Exitgesprekken | Komen er twijfels of frustraties naar boven? |
| Intervisie of coaching | Welke voorbeelden komen spontaan naar voren? |
Verzamel deze signalen gestructureerd. Niet om te bestraffen, maar om te leren en gevoel te krijgen bij integriteitsbeleving of het effect van de cultuur op integriteit.
- Reflectie opnemen in evaluaties
Gebruik je jaarlijkse SIRA-evaluatie, compliancejaarverslag of SKM-bespreking om terug te kijken op:
- dilemma’s die zich hebben voorgedaan,
- signalen die zijn gemeld (of juist niet),
- wat is besproken, veranderd of bijgestuurd.
Maak de vraag “Wat hebben we geleerd?” vast onderdeel van je evaluatiecyclus.
Wat zijn toetsbare uitkomsten?
Hoewel integriteit geen harde KPI’s kent, kun je wél werken met toetsbare elementen zoals:
| Element | Voorbeeld van toetsing |
| Bewustzijn | Zijn medewerkers getraind in herkennen van dilemma’s? |
| Aanspreekcultuur | Wordt er teruggekoppeld in meldtrajecten? |
| Besluitvorming | Worden ethische overwegingen vastgelegd? |
| Lerende organisatie | Worden signalen omgezet in leerpunten of beleid? |
Integriteit is zichtbaar in hoe je met spanning omgaat. Niet alleen in procedures, maar (vooral) ook in cultuur (hoe dingen in de praktijk gaan).
Koppeling met SIRA, SKM en PDCA
- SIRA: Integriteit is vaak de basis van risico’s in klantacceptatie, dienstverlening, transacties of personeel.
- SKM: Componenten 1, 5 en 6 (governance, opdrachtexecutie, communicatie) raken direct aan integriteit.
- PDCA: Integriteitstoetsing hoort bij de Check (signalering) én de Act (bijsturing).
Gebruik de resultaten van reflectie en toetsing om risico-inschattingen, beleidskeuzes en trainingsprogramma’s te actualiseren.
Veelgestelde vragen
Moet ik integriteit expliciet toetsen bij medewerkers?
Niet met een scorelijst, maar wel via gesprekken, feedback en praktijkreflectie. Denk aan functioneringsgesprekken, intervisie of dilemma-workshops.
Hoe leg ik dilemma’s of reflectie vast?
Houd het laagdrempelig. Een korte samenvatting in teamverslagen, MT-notulen of compliancejournaal is vaak al genoeg.
Kan ik integriteit ook laten toetsen door een externe partij?
Ja. Denk aan cultuuronderzoek, compliance-audit of intervisiebegeleiding. Externe toetsing kan objectivering en verdieping bieden.
Verder lezen
- Integriteit in compliance: wat betekent dat in beleid, gedrag en besluitvorming?
- Soft controls in de SIRA: gedrag, cultuur en integriteit tastbaar maken
- Signaleringsstructuur onder de SIRA: van herkenning naar opvolging
- De audit van de SIRA: hoe toets je de opzet, werking en effectiviteit?
Assurvia helpt je integriteit zichtbaar en bespreekbaar maken
Wij helpen organisaties bij het toetsen van integriteit via dilemma-analyse, intervisie, evaluatie en compliance-reflectie. Altijd gericht op cultuur, gedrag en leervermogen; niet op controle alleen.
Meer weten? Mail ons via info@assurvia.com of bekijk onze kennisbank.
