Ethische vereisten zijn een hoeksteen van het kwaliteitsstelsel. Onder ISQM 1 / SKM 1 NL moeten kantoren aantonen dat integriteit, objectiviteit en onafhankelijkheid structureel zijn geborgd. In dit artikel lees je hoe je dat inricht, documenteert en toetst, ook als je organisatie klein is.
Van persoonlijke integriteit naar organisatieverantwoordelijkheid
Integriteit en onafhankelijkheid zijn lang gezien als persoonlijke eigenschappen van accountants. Maar onder ISQM 1 wordt ethiek een organisatierisico dat je moet beheersen met een systeem van maatregelen, toetsing en verbetering.
Component 3 van ISQM 1 (SKM 1 NL) schrijft voor dat je als organisatie:
- relevante ethische vereisten benoemt,
- risico’s in kaart brengt die die vereisten in gevaar kunnen brengen,
- maatregelen treft om die risico’s te beheersen,
- en de werking daarvan monitort en evalueert.
De lat ligt hoger dan ooit: niet goed geregeld = verhoogd risico op incidenten én toetsingsproblemen. In dit verband is daarom ook de relatie met de systematische integriteitsrisicoanalyse van belang (SIRA). Kwaliteits- en integriteitsrisico’s gaan hand in hand.
Wat zijn de ethische vereisten waar ISQM 1 op doelt?
De standaard verwijst naar de fundamentele beginselen uit de VGBA (Verordening gedrags- en beroepsregels accountants):
- Professioneel gedrag
- Integriteit
- Objectiviteit
- Vakbekwaam en zorgvuldig handelen
- Vertrouwelijkheid
Daarnaast wordt binnen ISQM 1 specifieke aandacht gevraagd voor:
- Onafhankelijkheid bij assuranceopdrachten (ViO),
- Belangenverstrengeling,
- Dreigingen die ethisch gedrag onder druk zetten (zoals commerciële druk, tijdsdruk, loyaliteit of eigenbelang).
Het is niet voldoende om deze normen te ‘kennen’. Je moet kunnen aantonen hoe je organisatie deze normen borgt in processen, gedrag en cultuur.
Wat vraagt dit van je kwaliteitsstelsel?
Je SKM 1 moet per ethisch thema kunnen laten zien:
| Thema | Wat je moet aantonen |
| Onafhankelijkheid | Jaarlijkse verklaring, monitoring van nevenfuncties en conflicten |
| Integriteit & objectiviteit | Afspraken over klantselectie, geschenkenbeleid, omgang met druk |
| Deskundigheid & zorgvuldigheid | Opleidingsplan, coaching, werkprogramma’s, VTO-proces |
| Vertrouwelijkheid | Beveiliging van dossiers, omgang met informatie, geheimhoudingsverklaringen |
| Professioneel gedrag | Interne gedragsregels, meldprocedure incidenten, tuchtrecht-bewustzijn |
Hoe pak je dit praktisch aan?
- Stel expliciet vast welke ethische vereisten van toepassing zijn
Gebruik de VGBA als basis en vertaal dit naar jouw organisatie. Dit kan in een “ethisch kader” of opgenomen worden in je kwaliteitsdocumentatie.
- Voer een risicoanalyse uit
Waar kan het misgaan? Denk aan:
- partners met veel nevenfuncties,
- klanten met reputatierisico’s,
- jonge medewerkers zonder ethische bewustwording,
- hoge tijdsdruk of commerciële druk op dossiers.
- Neem beheersmaatregelen
Bijvoorbeeld:
- jaarlijkse onafhankelijkheidsverklaring,
- verplicht meldpunt voor ethische signalen,
- toetsmoment bij klantacceptatie: past deze klant bij onze kernwaarden?
- bewustwordingssessies of dilemmaworkshops.
- Monitor de werking
ISQM 1 vraagt dat je periodiek toetst:
- of je maatregelen daadwerkelijk worden nageleefd,
- of je medewerkers zich bewust zijn van ethische risico’s,
- of signalen worden opgevolgd en besproken.
Voorbeeld: ethische toetsing in de praktijk
| Risico | Maatregel | Monitoringvorm |
| Nevenfunctie kan leiden tot belangenverstrengeling | Jaarlijkse melding + beoordeling door compliance | Steekproefdossier + check op rolconflicten |
| Klant met integriteitsrisico wordt toch geaccepteerd | Dossierverplichting: motivatiebesluit + review | Monitoring klantacceptatieproces |
| Medewerker herkent meldplicht niet | Ethische training + signaalinstructie | Evaluatie training en bespreking signalen |
Hiervoor geldt dat je de risicoanalyse natuurlijk meer diepgaand en gewogen kunt uitvoeren door er een meer verfijnde scoringsmethodiek op los te laten. Maar het gaat hier even om het idee. Integriteitsrisico’s neem je bij voorkeur op in de SIRA.
Veelgestelde vragen
Moet elke medewerker een onafhankelijkheidsverklaring tekenen?
In principe wel, voor assuranceopdrachten. Maar je mag dit combineren met andere processen (zoals jaarlijkse compliancecheck of VTO). Leg het vast en zorg dat het actueel blijft.
Is een ethisch beleidsdocument verplicht?
Niet letterlijk, maar je moet wel kunnen onderbouwen dat je ethiek structureel borgt. Een korte notitie met uitgangspunten, risico’s en maatregelen volstaat vaak.
Hoe toets ik ‘ethische cultuur’?
Vraag medewerkers naar hun ervaring (bijv. via intervisie of teamgesprekken), verzamel signalen, en kijk of dilemma’s besproken worden. Kwaliteit is ook gedrag — dat moet je durven benoemen.
Verder lezen
- Component 1. Governance en leiderschap onder ISQM 1 (SKM 1 NL): zo geef je kwaliteitsbewustzijn vorm aan de top]
- De rol van de compliance officer binnen ISQM 1 (SKM 1 NL) en het stelsel van kwaliteitsmaatregelen]
- Kwaliteitsdoelstellingen formuleren onder ISQM 1 (SKM 1 NL): dit zijn de succesfactoren
Assurvia helpt je ethisch kader borgen in je SKM
Wij helpen je bij het vertalen van gedragsregels en ethische normen naar werkbare processen en cultuurverankering. Van onafhankelijkheidstoetsing tot bewustwordingssessies.
Neem contact op via info@assurvia.com of bekijk onze kennisbank voor verdieping.
